Edukacja domowa (w skrócie ED) określana także jako nauczanie domowe albo homeschooling, to w potocznym rozumieniu uczenie dzieci w domu. Czym jest edukacja domowa, czy jest legalna i czym różni się od nauczania indywidualnego i zdalnego? O tym przeczytasz w poniższym wpisie. A jeżeli chciałbyś poszerzyć swoją wiedzę lub rozważasz rozpoczęcie edukacji domowej, to polecam Ci darmowy mini kurs mailowy ABC Edukacji Domowej lub rozbudowany kurs Wsparcie na ED starcie.
A więc co to jest edukacja domowa?
Jeżeli z pojęciem edukacja domowa spotykasz się po raz pierwszy, to pewnie intuicyjnie zrozumiałeś ten termin jako uczenie dziecka w domu przez rodziców. Tymczasem zapis w ustawie określa edukację domową jako spełnianie obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki POZA szkołą. Od razu mamy też odpowiedź na pytanie, czy edukacja domowa jest w Polsce legalna. Skoro homeschooling jest regulowany zapisami w ustawie, to znaczy, że jest prawnie dozwolony.
Rozszyfrujmy jednak ten urzędowy język. Roczne przygotowanie przedszkolne to tzw. zerówka. Obowiązek szkolny to obowiązek uczęszczania do szkoły podstawowej. Natomiast obowiązek nauki obejmuje okres od ukończenia szkoły podstawowej, aż do osiągnięcia przez dziecko 18 roku życia. Potocznie używa się sformułowania „obowiązek szkolny” mając na myśli wszystkie trzy okresy edukacyjne. Edukacja domowa jest więc możliwa od zerówki, aż do matury.
Co to znaczy, że edukacja domowa to obowiązek nauki poza szkołą?
Wiesz już, że edukacja domowa to spełnianie obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą. Ale co to oznacza w praktyce? Czy możesz zabrać dzieci ze szkoły i uczyć je w domu i to będzie edukacja domowa? Niestety to tak nie działa. Każdy z okresów edukacyjnych ma ustalony zakres wiedzy. Dziecko musi więc opanować materiał na określonym poziomie. Wytyczne zawarte są w podstawie programowej, a dziecko jest sprawdzane ze znajomości wymaganego materiału w czasie egzaminu klasyfikacyjnego.
Jeżeli rodzice chcą uczyć dziecko w domu, to składają wniosek do dyrektora szkoły o edukację domową. Podpisują oświadczenie o zapewnieniu dziecku warunków umożliwiających realizację podstawy programowej. Zobowiązują się również do tego, że ich dziecko będzie przystępowało do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych. Przejmują więc na siebie odpowiedzialność za przekazanie dziecku wymaganej w danej klasie części podstawy programowej. Forma nauki nie jest nigdzie określona. Rodzice mogą to robić samodzielnie, mogą zorganizować się w grupy rodzinne, albo wysłać dziecko do szkoły demokratycznej. Możliwości jest bardzo dużo.
Egzaminy klasyfikacyjne, o których wcześniej wspomniałam, są przeprowadzane w placówce, do której zapisane jest dziecko.
Podsumowując więc dotychczasowe informacje o edukacji domowej, wygląda ona następująco:
- Rodzice składają wniosek do dyrektora szkoły o zgodę na edukację domową (o szkole jeszcze za chwilę wspomnę, bo to bardzo ważny temat).
- Jeżeli otrzymają zgodę na ED, przejmują na siebie obowiązek przekazania dziecku wiedzy z zakresu przewidzianego na danym etapie nauki. To, w jaki sposób to zrobią, zależy wyłącznie od nich.
- W ciągu roku nikt nie sprawdza ile materiału opanowało dziecko. Nauczyciele nie przesyłają żadnych sprawdzianów, nie ma ocen.
- Z każdego obowiązkowego przedmiotu dziecko zdaje w szkole, do której jest zapisane, egzamin klasyfikacyjny. Na jego podstawie otrzymuje roczną ocenę wpisywaną na świadectwie.
Szkoła przyjazna edukacji domowej
Teraz już pewnie lepiej rozumiesz, dlaczego wybór szkoły ma takie duże znaczenie. To nauczyciele z tej placówki będą przeprowadzali egzaminy. Jeżeli placówka jest przyjazna nauczaniu domowemu, a nauczyciele są obyci z taką formą nauki, to zarówno rodzic jak i dziecko otrzyma od szkoły stosowne wsparcie. Będzie ono obejmowało zarówno odpowiednie przekazanie informacji o zakresie wymaganym na egzaminie, materiały pomocne w nauce, jak i dobrą atmosferę na egzaminie. Jeżeli dziecko zostanie w szkole rejonowej, to często nauczyciele i dyrekcja nie mają odpowiedniej wiedzy oraz doświadczenia i trzeba mieć dużo sił, by przecierać nowe szlaki. Więcej o wyborze szkoły napisałam we wpisie https://mojaedukacjadomowa.pl/wybor-szkoly-przyjaznej-edukacji-domowej/
Czy dostanę zgodę na edukację domowa, jeżeli nie mam wykształcenia pedagogicznego?
Uspokoję Cię – wykształcenie rodziców nie jest brane pod uwagę podczas wydawania decyzji o edukacji domowej. Rodzic nie ma być nauczycielem od wszystkiego. W ED nie chodzi o przeniesienie szkoły do domu, więc rola nauczyciela (pojmowana w taki sposób jak nauczyciela w szkole) nie jest nam potrzebna.
Dążymy jednak do tego, by dzieci uczyły się same, by potrafiły znajdować materiały do nauki, czytać je ze zrozumieniem, wyciągać wnioski i zapisywać swoje notatki. Towarzyszymy im w tym procesie, dajemy swoje wsparcie, pomagamy w trudnościach, ale staramy się zachęcić je do aktywnego zdobywanie wiedzy, zamiast do biernego przyswajania podanych przez nas treści. Oczywiście jeśli Twoje dziecko dopiero zaczyna naukę w klasach 1-3, to potrzebuje Twojej pomocy, by nauczyć się podstawowych umiejętności. Ale potem zdecydowanie lepiej jest mu towarzyszyć w odkrywaniu świata niż go o tym świecie nauczać.
Chciałbym uczyć dzieci w domu, ale…
Jeżeli pojawiła Ci się myśl, że chciałbyś uczyć dzieci w domu, to z pewnością odczuwasz również wiele obaw. To całkowicie normalne. Ja pracowałam nad moimi strachami przed przejściem na ED prawie 3 lata. Najtrudniejsza w rozpoczęciu edukacji domowej jest decyzja. Odsyłam Cię do wpisu, gdzie możesz przeczytać o moich początkach https://mojaedukacjadomowa.pl/jak-zaczac-edukacje-domowa-krok-1-decyzja/. Mogą Cię również zainteresować ćwiczenia, które przygotowałam na bazie moich doświadczeń, a które niedawno pojawiły się w e-booku „Jak podjąć decyzję o edukacji domowej – karty pracy”.
Jak zacząć edukację domową?
Jeżeli chcesz zacząć edukację domową, to potrzebujesz wykonać kilka prostych kroków:
- Podejmij decyzję. Wpis na ten temat znajdziesz tutaj: https://mojaedukacjadomowa.pl/jak-zaczac-edukacje-domowa-krok-1-decyzja/
- [EDIT: ten krok jest już historyczny, aktualnie nie ma obowiązku uzyskania opinii z poradni i mam nadzieję, że tak już zostanie.] Zapisz się do poradni psychologiczno-pedagogicznej, żeby otrzymać opinię dołączaną do wniosku o edukację domową. Na razie ze względu na pandemię można składać wnioski bez opinii. Jeżeli jednak czytasz ten wpis w czasie, gdy to zwolnienie przestało już obowiązywać, a konieczność zrobienia opinii nie została zniesiona, to zajrzyj tu: https://mojaedukacjadomowa.pl/jak-zaczac-edukacje-domowa-krok-2-opinia-z-poradni-psychologiczno-pedagogicznej/
- Wybierz szkołę, do której zapiszesz dziecko. Wskazówki znajdziesz w tym wpisie: https://mojaedukacjadomowa.pl/wybor-szkoly-przyjaznej-edukacji-domowej/
- Złóż potrzebne dokumenty: wniosek o edukację domową, oświadczenie o zapewnieniu dziecku warunków umożliwiających realizację podstawy programowej, zobowiązanie do przystępowania do rocznych egzaminów kwalifikacyjnych oraz kwestionariusz z informacjami o dziecku i poprzedniej szkole (jeżeli dziecko do szkoły już chodzi)
Gdzie jeszcze szukać informacji o ED?
W tym wpisie bardzo krótko pokazałam, czym jest i z czym się wiąże edukacja domowa. Zagadnienia te opisałam szerzej w kursie Wsparcie na ED starcie. Dodatkowo poruszyłam tematy, takie jak łączenie pracy zawodowej z uczeniem dziecka, socjalizację, opis egzaminów itp. Jeżeli chciałbyś się zapoznać z tą formą nauki, żeby móc wyrobić sobie własne zdanie, to zapraszam do udziału w kursie.
Jeżeli zaś wahasz się, czy edukacja domowa jest dla Ciebie,to możesz ze mną porozmawiać o uczeniu dzieci w domu.
Czym się różnią się homeschooling, zdalne nauczanie i indywidualny tok nauczania?
Mam nadzieję, że po przeczytaniu wpisu już wiesz, czym jest homeschooling. Czy jest to to samo, co zdalne nauczanie? Absolutnie nie. Podczas zdalnego nauczania dziecko najczęściej potrzebuje pomocy rodzica, ale nie ma on wpływu na to, czego uczy się dziecko. Materiał narzucany jest przez nauczyciela, uczeń dostaje do wykonania prace domowe, które musi na czas odsyłać, a także jest oceniany jak podczas normalnych lekcji w szkole. Jedynym wspólnym punktem jest to, że nauka odbywa się w domu. (Chociaż uczniowie w ED często korzystają z różnego rodzaju warsztatów, zajęć w muzeach i na wyższych uczelniach, więc określenie, że uczą się w domu oznacza głównie to, że uczą się poza szkołą. Dom jest tylko jednym z wielu miejsc, gdzie odbywa się ich nauka).
A co z indywidualnym tokiem nauczania? To sytuacja wyjątkowa. Uczeń z jakiegoś powodu nie może uczestniczyć w lekcjach i nauczyciele prowadzą lekcje u niego w domu. Jak widzisz, także w tym przypadku niewiele ma to wspólnego z edukacją domową. Za cały proces nauki odpowiedzialni są nadal nauczyciele.
Wiesz już, co to jest edukacja domowa?
Jeżeli po przeczytaniu wpisu nadal masz jakieś wątpliwości – zostaw pytanie w komentarzu. Możesz też zajrzeć na stronę bloga na Facebooku i zostawić mi swoją wiadomość.
